Jan Frijlink neemt afscheid van cliëntenraad: ‘Aandacht werkt vaak beter dan een medicijn’

Dat Jan zo betrokken zou raken bij de zorg, lag niet voor de hand. Hij was zijn hele werkende leven actief in de ICT.  Jan: “Mijn vrouw was vrijwilliger bij Atlant en kwam altijd terug met enthousiaste verhalen. Een kennis van mij vroeg of ik lid wilde worden van de cliëntenraad van locatie Markenhof. Ik had geen ervaring, maar hij zei dat mijn bestuurlijke ervaring voldoende was. Mijn vrouw moedigde me aan, en zo ben ik erin gerold. Ik had vrije tijd en wilde iets terugdoen voor de maatschappij. Thuis zitten lezen en in de tuin werken is mooi, maar geeft niet altijd voldoening. Dit werk bracht me in contact met mensen, wat ik heel belangrijk vond”. 

Een waardevol onderdeel daarvan was het contact met bewoners: “De bewoners zijn heel verschillend. Sommigen trekken zich helemaal terug in een hoekje, terwijl anderen meteen met foto’s kwamen aanzetten als ik binnenkwam”.

In maart wordt Jan 81 en dat was de voornaamste reden om afscheid te nemen: “Ik heb het een hele tijd gedaan en nu is het tijd voor nieuwe mensen. Verfrissing is goed, hoewel ik besef dat het best uitdagend is om nieuwe leden te werven. Maar op den duur moet je zelf een keer een punt zetten”.

Jan vertelt waar het voor hem om ging in zijn werk als vertegenwoordiger van de bewoners: “Proberen goede oplossingen te vinden voor problemen die breder leven onder bewoners. Daarbij vond ik het belangrijk om eerlijk te zijn over wat mensen kunnen verwachten. Niet zeggen dat wij als cliëntenraad wel even van alles gaan regelen, want dat is niet zo. Er zitten altijd meerdere kanten aan een verhaal. Sommige dingen kun je zelf oppakken, in andere gevallen doe je het in overleg met de manager van de locatie. Daarom was het mooi dat bij onze vergaderingen de managers altijd aanwezig waren. En heel belangrijk: de terugkoppeling naar de bewoners, wat heb je ermee gedaan?”

“Atlant is een open organisatie waar ik me altijd welkom heb gevoeld. We werden goed ingelicht over zaken zoals het rookbeleid en het alcoholbeleid. Het was goed om mee te denken over onderwerpen zoals de Wet zorg en dwang en drugsgebruik. We hebben een steentje bijgedragen aan belangrijke onderwerpen. De coronatijd vond ik het meest indrukwekkend, vooral hoe de organisatie daarmee omging. De draaiboeken en plannen waren goed doordacht. Ik vond deze periode het meest uitdagend. Maar we hebben doorgezet voor de bewoners. Juist in zo’n tijd is het van belang hen te vertegenwoordigen. Verder zijn we als cliëntenraad bij verschillende grote bouwprojecten betrokken geweest, zoals die van locatie Marken Haven. En de nieuwbouwplannen voor het Immendaal waren ook bijzonder, hoewel die nog niet gerealiseerd zijn. Dat was een teleurstelling, maar begrijpelijk gezien de enorm gestegen kosten en andere omstandigheden”.

Jan heeft nooit getwijfeld aan de impact die de cliëntenraad kon maken: “We hadden altijd open communicatie met de bestuurder en managers. Dat waren goede gesprekken, ik heb nooit terughoudendheid vanuit hen ervaren. Onze belangenbehartiging kwam goed uit de verf. Goede afspraken met elkaar maken, wie doet wat. Ook bespraken we de voortgang van kwaliteitsplannen. Het is belangrijk om zelf actief achter informatie aan te gaan: hoe zit dit en hoe zit dat? En ik zeg altijd: van vragen word je wijs. Dat hielp ons om goed te communiceren en resultaten te behalen.

De band met de bewoners was voor Jan een van de meest waardevolle dingen in dit werk: we hadden diverse kerstmarkten, lunches en barbecues op de afdelingen. Daar hoorde je van alles en kreeg je echt een band met de bewoners en familie. Ik herinner me nog tante Greet, een dame met veel humor uit Amsterdam. Als ik langskwam maakte ze altijd grapjes tegen mij en dan deed ik mee. Helaas leeft ze niet meer, maar zulke momenten zijn waardevol. Die leuke connectie die je met elkaar hebt op je eigen manier. Een bewoner die altijd buiten in zijn rolstoel rondreed, sprak ik vaak over zijn Volvo. Dat hoeft helemaal niet diep te gaan. Maar aandacht is zo belangrijk. Aandacht werkt vaak beter dan een medicijn heb ik gemerkt. 

Op de vraag wat Jan geleerd heeft van de bewoners is hij duidelijk: “Dat je niet te snel moet oordelen. Er is altijd een verhaal achter het verhaal. En misschien nog wel een verhaal achter dat verhaal. En wat je ook moet leren: neem die mensen wel serieus, ook als je denkt dat ze iets misschien niet begrijpen. Behandel ze gewoon als mens. Ik had vandaag nog een gesprek met een meneer over of er nog ijs komt deze winter. Zo heb je hele normale gesprekken over normale onderwerpen. Je moet daar even tijd voor nemen en aandacht geven. Dan gaat dat vaak heel spelenderwijs. En je houdt altijd bewoners die gewoon rechtdoor lopen als je ze tegenkomt, die zien je misschien niet. En misschien moet je ze ook gewoon zo laten he. Dat heb ik wel geleerd, geen dingen invullen voor bewoners". 

“Het zit hem ook in je vraagstelling naar bewoners. Bijvoorbeeld als je ze uitnodigt voor een activiteit. Door een positieve benadering te kiezen, met enthousiasme, ben je uitnodigend en kan je zomaar verrast worden door het antwoord. Soms is dat heel lastig hoor, maar wees daar alert op en ga van het positieve uit. Maak het een beetje mooi, dat bewoners enthousiast worden om even weg te gaan. Want sommige bewoners komen nauwelijks van hun kamer af en willen dat soms ook echt niet. En ik vind dat ze ook het recht hebben om niks te doen. Ik zeg wel eens: een mens heeft het recht om zich te vervelen. Misschien zijn er wel bewoners die daar heel tevreden mee zijn, dat kan ik niet invullen. 

Op de vraag of het werk in de cliëntenraad hem heeft veranderd moet Jan even nadenken. Dan: “Misschien ben ik wat geduldiger geworden. De tempo ligt lager als je met deze mensen omgaat. En ik zie nu meer de logica in dingen. Op het niveau van de Centrale Cliëntenraad ben je overkoepelend bezig en vraag je je af waarom dingen niet anders kunnen. Maar geduld is het belangrijkste wat ik geleerd heb”.

De omgang met de bewoners gaat Jan het meeste missen. “En toch ook wel het vergaderen. Het was een leuke club met veel humor. Ook de omgang met de managers was fijn. En de soep van Wilma, in het restaurant, die was magnifiek. Het zijn de kleine dingen die je gaat missen”.

Voor de toekomst van de cliëntenraad liggen er uitdagingen ziet Jan: “Het is niet makkelijk om nieuwe cliëntenraadsleden te vinden, maar je moet het blijven proberen. Misschien is er een nieuwe structuur nodig, want sommige locaties hebben geen cliëntenraad meer. Wie behartigt dan de bewonersbelangen? Bij Markhaven hebben we een bewonersraad opgezet, wat goed werkt. Het is belangrijk om te kijken hoe je de belangen van de bewoners goed kunt waarborgen. Denk na over de toekomst en werk als lokale raad samen met de centrale cliëntenraad”.

“Als ik mijn tijd in de cliëntenraad in één woord moet samenvatten, is dat vertrouwen. Je moet elkaar kunnen vertrouwen, zowel richting bewoners, mede-cliëntenraadsleden, managers als bestuurders. Vertrouwen is de basis om verder te werken en veel te bereiken”.

Wat wil Jan de mensen bij Atlant meegeven? “Aan de bewoners zou ik willen zeggen: pak je eigen regie en maak er gebruik van in de goede betekenis van het woord. Tegen de medewerkers zou ik willen zeggen: luister goed naar de bewoners en neem ze serieus. In onderling overleg is er ontzettend veel mogelijk”.