De invloed van een hoofdkussen afgestemd op de voorkeur van de individuele bewoner op de ervaren slaapkwaliteit.

De vraag vanuit de praktijk

Op de Chronische Psychiatrische Verpleeghuiszorg (CPV) afdelingen van locatie Marken Haven wonen mensen die al langere tijd worstelen met psychiatrische aandoeningen en aangewezen zijn op verpleeghuiszorg.

Op afdeling Oostpoort werd door zorgmedewerkers opgemerkt dat er bewoners zijn met een verstoord slaapritme. Dit bleek bijvoorbeeld uit het feit dat bewoners ’s nachts geregeld uit bed kwamen, koffie haalden of niet konden slapen. Door bewoners zelf werd er ongenoegen geuit over de hoofdkussens zoals “Dat kussen is veel te plat“. Een andere bewoner vond het qua hygiëne een naar idee dat na het overlijden van een medebewoner het hoofdkussen in de was ging en daarna weer door iemand anders gebruikt werd.

Deze signalen maakten duidelijk dat de bewoners van CPV-afdelingen een standaard hoofdkussen in gebruik hebben dat niet is afgestemd op de individuele lighouding, slaapgewoonten en eventuele andere wensen. Mogelijk heeft dit standaard hoofdkussen een negatieve invloed op het ligcomfort, de nachtrust en de ervaren slaapkwaliteit.

Centrale vraag in het praktijkgericht onderzoek is dan ook:
Slapen bewoners naar hun beleving beter met een hoofdkussen dat afgestemd is op de individuele behoefte/lighouding t.a.v. rugslaper, zijslaper of buikslaper?

De theorie

In februari 2019 is er binnen Atlant een document uitgebracht “Wat te doen bij slaapproblemen van cliënten? Adviezen voor een gezonde slaap” (Loes van Dusseldorp, Henk Slingerland, en Marije Verhoef; 2018). Uit dit document blijkt dat een vijfde van de verpleeg- en verzorgingshuisbewoners regelmatig problemen met slapen heeft. Daarnaast blijkt dat 66% van alle klinisch opgenomen psychiatrische patiënten regelmatig problemen met slapen heeft zoals inslaapproblemen, problemen met doorslapen, vroeg wakker worden of zich niet uitgerust voelen na een nacht slaap (de Niet, 2009).
Uit het document “Adviezen voor een gezonde slaap” blijkt verder dat een mens slaap nodig heeft om optimaal te kunnen functioneren en dat slaap nodig is voor herstel van de geest en ontspanning van het lichaam. Veranderingen in slaap kunnen een gevolg zijn van lichamelijke of psychische problemen, maar kunnen ook zelf tot (toename van) klachten leiden. Slapeloosheid is een veelvoorkomende klacht Bij slapen gaat het verder niet alleen om het aantal uren dat iemand slaapt, maar ook om de ervaren kwaliteit van de slaap.

Het doel van het praktijkgericht onderzoek

Hoofddoel van dit praktijkgericht onderzoek is inzicht hebben of bewoners van de CPV afdelingen naar hun beleving beter slapen met een zelf gekozen nieuw hoofdkussen.
Een tweede doel is dat bij opname ‘het hoofdkussen’ een vast onderdeel wordt. Een bewoner wordt gestimuleerd om zijn/haar eigen hoofdkussen mee te nemen of iemand kan een voorkeur aangeven waarna hij/zij een hoofdkussen krijgt dat afgestemd is op diens lighouding/behoefte.
Het overkoepelende doel is het behouden of verbeteren van de nachtrust van bewoners van de CPV afdelingen door multidisciplinaire samenwerking.

Hoever zijn we met het onderzoek?

De bewoners zijn geïnformeerd over het onderzoek. Negen bewoners hebben schriftelijk toestemming gegeven voor deelname aan het onderzoek en hebben een vragenlijst ingevuld om hun beginsituatie t.a.v. ervaren slaapkwaliteit in kaart te brengen. In samenwerking met de ergotherapeut is gekeken welk kussen per bewoner de voorkeur heeft en hebben de bewoners hun kussen een maand ‘op proef’ gehad. Na een maand is opnieuw de vragenlijst ingevuld waarin vragen werden gesteld over de ervaren slaapkwaliteit. Aanvullend worden de bewoners binnenkort geïnterviewd over hun ervaringen met het nieuwe hoofdkussen. We hopen eind 2020 dit praktijkgericht onderzoek af te kunnen ronden.

Wie werken er aan mee?

Het praktijkonderzoek wordt uitgevoerd door Alice Klopman, verpleegkundige Marken Haven CPV. Zij doet dit in samenwerking met Iris van den Berg (ergotherapeut), Loes van Dusseldorp (onderzoeksbegeleider/praktijkonderzoeker) en Suzanne Blokker (manager wonen zorg welzijn CPV).

Wat betekent het voor de bewoner?

De verwachting is dat de bewoners enthousiast zullen reageren op een hoofdkussen passend bij de eigen voorkeuren en het feit dat ze hier zelf een keuze in hebben kunnen maken. Naast het vergroten van de eigen regie zal ons inziens ook de kwaliteit van slapen/leven worden bevorderd.

Meer weten?

Neem gerust contact op met Alice Klopman, verpleegkundige, a.klopman@atlant.nl