Toepasbaarheid en invloed van sociale robot Tessa bij mensen met de ziekte van Huntington

De vraag vanuit de praktijk

Bij mensen met de ziekte van Huntington gaat het denken trager. Er zijn stoornissen in het nemen van initiatief, de planning, het flexibel zijn en in het abstracte denken. Concentratieproblemen, vergeetachtigheid en geheugenproblemen komen bij vrijwel alle mensen met de ziekte van Huntington voor en treden vaak vroeg op. Ook hebben mensen met de ziekte van Huntington vaak meer moeite wanneer er van vaste patronen wordt afgeweken.

In de zorg wordt steeds vaker gebruik gemaakt van zorgtechnologie ten behoeve van ondersteuning van de zelfredzaamheid en het welzijn van cliënten. Kenmerk van een sociale robot is dat het vooral om de interactie gaat tussen cliënt en robot. Tessa is een kleine sociale robot die eruit ziet als een bloempot en fungeert als een sprekende agenda die geheugensteuntjes kan geven. Tessa kan via het internet worden ingesteld door een zorgmedewerker of mantelzorger. Daarna spreekt ze de ingevoerde boodschappen op de ingestelde momenten uit.

Mensen met de ziekte van Huntington kunnen in hun gedrag zowel repetitief als initiatiefloos zijn. Repetitief gedrag uit zich in de praktijk bijvoorbeeld bij bewoners die elke vijf minuten aan een zorgmedewerker vragen of het al tijd is voor hun volgende sigaret. Initiatiefloos gedrag is bijvoorbeeld zichtbaar bij bewoners die niet uit zichzelf naar de huiskamer komen voor de eet- en drinkmomenten of die eraan herinnerd moeten worden om hun huisdier eten of drinken te geven.
Bij repetitief gedrag zijn het meestal de zorgmedewerkers of het cliëntsysteem die de bewoner begrenzen in zijn of haar gedrag. Dit heeft een negatieve invloed op de autonomie van de bewoner en kan door zowel de bewoner als de directe omgeving als belastend worden ervaren. Ditzelfde zien we ook bij bewoners met initiatiefloos gedrag doordat andere mensen aangeven wanneer de bewoner “iets moet”.

Binnen Atlant wordt Tessa al gebruikt bij mensen met dementie en bij mensen met het syndroom van Korsakov om hen te ondersteunen bij het uitvoeren van dagelijkse activiteiten. Mogelijk is Tessa ook geschikt om mensen met de ziekte van Huntington te ondersteunen. Door het bieden van structuur en geheugensteuntjes is zij mogelijk in staat om mensen met initiatiefloos gedrag uit te nodigen tot activiteiten en om mensen met repetitief gedrag overzicht en structuur te bieden waardoor het repetitieve gedrag mogelijk minder frequent voor komt.

Het is niet bekend of sociale robot Tessa ingezet kan worden bij mensen met de ziekte van Huntington woonachtig in het verpleeghuis om initiatiefloos of repetitief gedrag te beïnvloeden en wat de ervaringen van bewoners, 1e contactpersonen en zorgmedewerkers zijn met de toepassing van Tessa.

Onderzoek

Het betreft een meervoudige case study bij twee tot en met vier bewoners. Per bewoner wordt (indien mogelijk samen met de bewoner) bepaald wat het specifieke gedrag is dat met behulp van Tessa mogelijk gestimuleerd (bij initiatiefloos gedrag) of afgeremd (bij repetitief gedrag) kan worden. Concreet zijn we benieuwd of het specifieke gedrag (zoals vragen om een sigaret of zelf naar de huiskamer komen voor een kop koffie) ook daadwerkelijk vaker of minder vaak voorkomt door de inzet van Tessa en wat de ervaringen van bewoners, 1e contactpersonen en zorgmedewerkers zijn met de inzet van Tessa.

Hoever zijn we met het onderzoek?

Eind 2020 zijn we gestart met de inzet van Tessa bij twee bewoners. Begin 2021 willen we nog twee andere bewoners vragen om deel te nemen aan het onderzoek. In de loop van 2021 vindt de data-analyse plaats.

Wie werken er aan mee?

Het praktijkonderzoek wordt uitgevoerd door Algonda de Reus (verpleegkundige), Linda Schippers (verpleegkundige), Marije Hendriks (VIG), Marije Verhoef (Eerst Verantwoordelijk Verzorgende), René Peters (Regisseur domotica) en Yvonne Zwaagstra (Onderzoeksbegeleider/praktijkonderzoeker), in samenwerking met de betrokken zorgmedewerkers, psychologen, specialisten ouderengeneeskunde en managers wonen zorg welzijn van de afdelingen.

Wat betekent het voor de bewoner?

De uitkomsten van dit onderzoek dragen bij aan de verdere ontwikkeling van de inzet van Tessa en eventueel ook andere zorgrobots bij de zorg en behandeling voor mensen met de ziekte van Huntington.

Lees hier een interview van het Huntington KennisNet Nederland met Linda en Yvonne over de inzet van sociale robot Tessa bij mensen met de ziekte van Huntington (sept. 2021)

Meer weten?

Neem gerust contact met ons op:
Linda Schippers, HBO-Verpleegkundige: l.schippers@atlant.nl
Yvonne Zwaagstra, onderzoeksbegeleider/praktijkonderzoeker: y.zwaagstra@atlant.nl