Familieleden, vrijwilligers en medewerkers van Atlant kwamen op maandag 30 september 2019 bijeen voor de kennisavond ‘Onderzoek bij mensen met dementie’. Er lopen bij Atlant meerdere onderzoeken naar mensen met dementie. Maar is het nut van al die onderzoeken? Wat leren we uit die onderzoeken? En wat wordt daar vervolgens mee gedaan? Op deze vragen gaven Angela Prins, Carlijn van der Eng en prof. dr. Erik Scherder antwoord in hun inspirerende presentaties.

Onderzoek, onderwijs en zorg onlosmakelijk met elkaar verbonden

Ester Willemse, programmamanager Expertisecentra bij Atlant, opende de avond met een film over de Expertisecentra van Atlant. ‘Bij Atlant zijn we dagelijks bezig met de kwaliteit van leven van mensen die wij ondersteunen te verbeteren. In de Expertisecentra zijn onderzoek, onderwijs en zorg/behandeling op onlosmakelijke wijze met elkaar verbonden. Hierdoor kunnen zorg, wonen en welzijn met optimale kennis en kunde ingevuld worden.’ Bekijk hier de video over de Expertisecentra van Atlant.

Het effect van een verrijkte omgeving op mensen met dementie

Angela Prins, neuropsycholoog en promovenda bij Atlant, en Carlijn van der Eng, muziektherapeut bij Atlant, doen allebei onderzoek bij mensen met dementie en duiken deze avond dieper in op deze onderzoeken. Angela doet, in samenwerking met prof. dr. Erik Scherder, onderzoek naar het effect van de omgeving op het functioneren van mensen met dementie binnen de verpleeghuiszorg. In twee deelonderzoeken wordt het effect van een verrijkte omgeving onderzocht. ‘Uit eerder onderzoek weten we dat een stimulerende omgeving een tijdelijke positieve invloed op de stemming en gedrag van mensen met dementie heeft. Of het effect ook blijvend is, is niet bekend. Dát zijn wij aan het onderzoeken. We bekijken hoe we de leefomgeving in kunnen richten zodat bewoners worden aangemoedigd om actief te worden én te blijven.’

In het deelonderzoek ‘Effect van verlichting’ wordt onderzocht welke rol verlichting speelt bij mensen met dementie. ‘Mensen met dementie hebben minstens vier keer meer licht nodig als gezonde volwassenen voor een optimale werking van de biologische klok. Daarom hebben wij op een aantal afdelingen binnen Atlant de verlichting op de huiskamers aangepast. Het is een meerjarenproject dat nog loopt, dus we zijn zelf ook erg benieuwd naar de uiteindelijke resultaten.’

Meer weten over de onderzoeken van Angela? Hier kun je er alles over lezen.

Energie komt goed op gang tijdens de muzikale presentatie van muziektherapeut Carlijn

Carlijn van der Eng is muziektherapeut bij Atlant, maar krijgt ook de ruimte om onderzoek te doen bij Atlant. En dat raakt haar grootste passie: muziek! ‘Ik kijk in mijn onderzoek naar de invloed van geïndividualiseerde muziek op apathie bij mensen met dementie. Kenmerkend voor apathie is het niet tot actie en activiteiten kunnen komen en een onvermogen om emoties te uiten. Door apathie vermindert de kwaliteit van leven; het kunnen genieten van dagelijkse activiteiten en het contact met de omgeving nemen af. Kan de favoriete muziek van mensen een afname van apathie teweegbrengen bij mensen met dementie?’

Er wordt ook veel gelachen!

Carlijn neemt ons mee in vier uiteenlopende muziekstijlen, van de vrolijke deuntjes van de Indische waterlelies tot heavy metal van System of a Down, die de zaal doet bewegen, inkrimpen en glimlachen. ‘Je ziet en voelt zelf al wat er gebeurt, voor iedereen is het heel persoonlijk wat een bepaald nummer met je doet qua emotie. De één krimpt ineen bij het horen van heavy metal en de ander heeft moeite om niet door de zaal heen te springen. Daarom kijken we echt naar de impact van geïndividualiseerde muziek: muziek die bekend, plezierig en betekenisvol is voor de persoon die ernaar luistert.’ Ook met deze resultaten hopen we het leven van mensen met dementie weer een beetje beter te maken.

‘Welke invloed heeft een verrijkte omgeving op onze hersenen?’

‘Een dame in een verpleeghuis vroeg aan mij “Breng je mij naar huis?”. Ik nam haar mee aan de arm, liep naar haar kamer en daar zag ze foto’s van haar geliefden. “He dat is mijn zoon.” “Ja hier woont u.” Ik liet haar op de kamer en ging de gang weer op. Twee minuten later kom ik haar weer tegen op de gang. “Wilt u mij naar huis brengen?”’ Prof. dr. Erik Scherder doet als neuropsycholoog al jaren onderzoek naar ons brein. Vooral mensen met dementie hebben zijn interesse. Hoe werken de hersenen? Welke invloed heeft bewegen op het brein? Welke invloed heeft de omgeving op het brein? Op die laatste vraag zoomt Scherder deze avond in, aansluitend bij het onderzoek dat loopt bij Atlant, samen met promovenda Angela Prins.

In een wervelende en energieke presentatie neemt prof. dr. Scherder de hele zaal in drie kwartier mee in de wondere wereld van het brein. We duiken in ons brein; hoe zie het brein eruit? Welke delen zorgen voor de aansturen van het vermogen tot initiatief nemen, plannen, impulsen beheersen en zelfregulatie? Allemaal zaken die bij mensen met dementie vaak minder goed werken. ‘Om de impact goed te begrijpen is het goed om eerst te kijken naar gezonde hersenen. Daarom doen we eerst een testje.’ Scherder toont de zaal beelden van optische illusies om duidelijk te maken hoe wij kunnen schakelen met gezonde hersenen. Veel herkenning, verbazing en gelach klinkt in de zaal.

Daarna zoomt hij in op meerdere dierstudies; welke impact heeft de omgeving op de hersenen van dieren? Hoe zit het bij muizen, ratten of vissen als ze langere tijd in een verarmde, dus waar het brein weinig wordt uitgedaagd, of een verrijkte omgeving, een omgeving die uitdagend is voor je hersenen, verblijven? Het resultaat was duidelijk! Een verrijkte omgeving heeft zeker een impact op de hersenen. ‘Door te bewegen en het brein uit te blijven dagen in een verrijkte omgeving kunnen risicofactoren, zoals hoge bloeddruk of hart en vaatziekten, worden verlaagd. Het is niet zo dat dementie hiermee voorkomen kan worden, maar het is belangrijk is om de risicofactoren, ook bij mensen met dementie, zo klein mogelijk te houden.’

Zelf aan de slag dan maar!

Na het inspirerende verhaal van prof. dr. Scherder wordt het publiek direct uitgedaagd om mee te zingen met een zelfgeschreven lied over de avond door Carlijn van der Eng en Marlies Brandt, beiden muziektherapeut bij Atlant. ‘Het laatste woord in de zin rijmt op het laatste woord in de zin ervoor. De vraag aan jullie is om de laatste woorden van een zin mee te zingen. Dit is ook iets wat ik met bewoners vaak doe, zodat zij zelf worden uitgedaagd actief mee te doen.’ Iedereen zingt uit volle borst mee, ook bij het refrein die op de sheet staat:

‘We onderzoeken samen, behandelaars en zorg, we richten ons op het welzijn.
Voor kwaliteit van leven staan we samen borg, Atlant biedt ons een oefenterrein.’

Trots!

We kijken vol trots terug op een energieke en inspirerende avond. Trots om familie, zorgmedewerkers en vrijwilligers samen te brengen. Ieder met zijn eigen verhaal en betrokkenheid bij dementie. De reacties na afloop zijn dan ook vol lof:
‘Ik had eigenlijk nog wel veel meer willen horen!’
‘Heel waardevol om ook met andere familieleden in contact te komen en ervaringen uit te wisselen.’

 

Komt er een vervolg?

We merken dat er veel interesse is voor het event, dus we gaan kijken of we een tweede avond kunnen organiseren. Hierover hebben we op dit moment nog geen duidelijkheid. Mocht je interesse hebben om hierbij aanwezig te zijn, stuur dan een mail naar j.barends@atlant.nl

Meer weten?

Bij Atlant vinden we onderzoek doen ook van groot belang en daarom onderzoeken verschillende collega’s diverse thema’s en lopen er regelmatig innovatieprojecten. Lees hier meer de onderzoeken en projecten bij Atlant.