‘Eline-spreekt’-app
Communicatie-app op de iPad als communicatiehulpmiddel voor cliënten met de ziekte van Huntington
Tijdens dit 1,5 jaar durende project is gezocht naar een passende communicatie-app op de iPad voor cliënten met de ziekte van Huntington die in het verpleeghuis wonen. Na vergelijken van verschillende app’s is gekozen voor de app ‘Eline Spreekt’. Acht cliënten hebben deze app gebruikt ter ondersteuning van hun dagelijkse communicatie.
De vraag vanuit de praktijk
Door communicatieproblemen als gevolg van de ziekte van Huntington en de toename van deze problemen in de tijd, kan een cliënt zich op een gegeven moment moeilijk of niet meer verbaal uiten. De logopedisten van Atlant bieden behandeling en begeleiding bij deze problematiek. Naast oefenen om zo lang mogelijk verstaanbaar te spreken, wordt ook gekeken naar mogelijkheden voor cliënten om zich op andere manieren uit te drukken. Bijvoorbeeld door iets aan te wijzen, door gebruik te maken van visueel materiaal, zoals foto’s en geschreven tekst, of door middel van technologische middelen, zoals een spraakcomputer of een tablet. Door het gebruik van hulpmiddelen bij communicatie kan een cliënt langer blijven communiceren met zijn omgeving.
Verschillende keren is binnen Atlant gebruik gemaakt van een dynamisch ondersteunend communicatiemiddel; een soort spraakcomputer waarbij gecommuniceerd kan worden middels geschreven woorden en zinnen, en afbeeldingen. Het inrichten en aanpassen van dit apparaat vergt veel deelhandelingen en moet op een vaste computer of laptop worden uitgevoerd. Dit blijkt in de praktijk niet gebruiksvriendelijk. Daarnaast is het apparaat duur in aanschaf, onderhoud en reparaties. De aanschaf van dit apparaat wordt niet standaard vergoed door zorgkantoren. Een alternatief zou het gebruik van een applicatie op een tablet kunnen zijn. De aanschaf van een applicatie en tablet lijkt beduidend goedkoper, in die zin kostenbesparend en naar verwachting meer gebruikersvriendelijk. Om die reden is het project “Communicatie-app op de iPad als communicatiemiddel voor cliënten met de ziekte van Huntington” opgezet.
Onderzoek
Het innovatieproject bestond uit 3 fasen en had een looptijd van 18 maanden.
Fase 1: Inventariseren van voor de doelgroep geschikte software (app) voor de iPad
De communicatie-app moest zo goed mogelijk aansluiten bij de doelgroep: cliënten met de ziekte van Huntington.
Fase 2: Ontwikkelen van een trainingsprogramma voor logopedisten en een handleiding voor familie van cliënten en zorgmedewerkers
In fase 2 werd een trainingsprogramma voor logopedisten ontwikkeld. Voor familie van cliënten en voor (zorg)medewerkers is een handleiding geschreven.
Fase 3: Implementatie en monitoring
Het project is uitgevoerd op de afdelingen Dahlia en Everest (verpleeghuis Heemhof, Apeldoorn). De implementatie is uitgevoerd aan de hand van de in fase 2 ontwikkelde handleiding.
De in de handleiding geformuleerde in- en exclusiecriteria zijn leidend geweest bij de selectie van cliënten die aan dit project deelnamen. Deze groep cliënten heeft gedurende 2 maanden lang intensief gewerkt met de iPad en ze werden hierbij begeleid door een logopedist. Er werd zowel individueel als in groepsverband behandeld. Naast deze begeleiding/training is de iPad zo veel mogelijk ook in het dagelijks leven gebruikt en ingezet. Bij de meeste cliënten waren ook mantelzorgers betrokken bij het aanpassen en (aan)vullen van de inhoud van de app. De iPads die de cliënten tijdens dit project gebruikten waren eigendom van Atlant en werden door de cliënt in bruikleen genomen.
Gedurende het project werden door de logopedisten de onderwerpen
– Gebruiksvriendelijkheid / gebruikersgemak
– Doeltreffendheid
– Bevorderen van communicatie
– Kosten
gemonitord en bijgehouden in een document. De logopedisten observeerden zelf op bovengenoemde onderwerpen en kregen ook input aangeleverd van cliënten, EVV`s en familieleden.
Wat kunnen we ermee?
Bij (nieuwe) cliënten met een dysartrie (spraakprobleem als gevolg van een neurologische aandoening) wordt, wanneer de cliënt ervoor openstaat en in staat is om met een tablet te werkten, gestart met het trainen van het gebruik van de app. Bij toename van de ernst van de dysartrie kan de app dan worden ingezet.
Wanneer een cliënt een iPad met de app ‘Eline Spreekt’ in gebruik heeft genomen is het belangrijk om regelmatig te blijven monitoren of de cliënt de iPad en de app nog adequaat kan inzetten tijdens de communicatie. Dit is belangrijk omdat de ziekte van Huntington een progressieve ziekte is en er dus rekening gehouden moet worden met achteruitgang. Het monitoren wordt gedaan door de EVV en/of de logopedist tijdens de dagelijkse communicatie met de cliënt. Beiden hebben hierin een belangrijke signalerende functie. Daarnaast wordt dit standaard geëvalueerd tijdens het Multi Disciplinaire Overleg .
Wanneer tijdens een evaluatiemoment wordt opgemerkt dat het voor de cliënt lastig of zelfs onmogelijk wordt om de iPad te gebruiken, beoordeelt de logopedist of de cliënt nog in staat is om de iPad te gebruiken ter ondersteuning van de dagelijkse communicatie. De logopedist zal ook bekijken of het nodig en/of wenselijk is om de inhoud en indeling van de app aan te passen. In geval het gebruik van de app en iPad door de cliënt niet meer mogelijk blijkt te zijn, wordt dit besproken met de cliënt en diens 1e contactpersoon. De logopedist kijkt vervolgens samen met de cliënt en zijn/haar omgeving naar andere vormen van ondersteunende communicatie voor de cliënt.
De logopedisten merken dat de app nog niet altijd standaard wordt ingezet tijdens de dagelijkse communicatie. Hiervoor zijn verschillende redenen, zoals een verminderde initiatief name van de cliënt. In veel gevallen is de cliënt niet meer in staat om zelf het initiatief te nemen om de iPad te pakken. Het is dan van belang dat de omgeving de cliënt stimuleert om de iPad met de app te gebruiken. In de toekomst willen de logopedisten graag onderzoeken hoe de implementatie van de iPad met de app in de dagelijkse communicatie beter kan verlopen en welke factoren hierbij een belangrijke rol spelen. Vervolgens kan er een implementatieplan worden opgesteld om de huidige situatie te kunnen verbeteren.
Wie?
Dit project was een samenwerking tussen Atlant (logopedisten Eline Kerkdijk en Maaike Nieuwkamp) en het Lectoraat Innovatie van de zorg van de Hogeschool Arnhem en Nijmegen (HAN), Nijmegen (Els Verschuur, voormalig associate lector Topcare). Het project werd gesubsidieerd door Stichting Topcare.
Wat betekent het voor de cliënt?
Zowel cliënten als hun mantelzorgers vonden het zeer prettig en vooral leuk om mee te denken en mee te helpen bij het aanpassen en personaliseren van de app. Alle cliënten die de app zijn gaan gebruiken, vonden het leuk en nuttig om dit te doen. Zij zagen de iPad niet direct als een hulpmiddel, maar meer als een gadget, wat positief werd gelabeld. Mantelzorgers en zorgmedewerkers gaven aan dat het aanpassen en doorvoeren van kleine wijzingen in de app vrij makkelijk was en weinig tijd in beslag nam. De geplastificeerde instructiekaart (voor mantelzorgers) en handleiding (voor zorgmedewerkers) waren duidelijk en hebben hen hierbij goed geholpen. Cliënten, mantelzorgers en zorgmedewerkers waren daarnaast positief over de andere mogelijkheden die de iPad biedt zoals mailen, foto’s maken, skypen of muziek luisteren.
Over dit project is een artikel gepubliceerd is in tijdschrift TVZ, vakblad voor verpleegkundigen.
Posterpresentatie(s)
Atlant werkt in dit onderzoek samen met:
