In februari was Thijs Houtappels, bestuurder Atlant, betrokken bij een Hackaton over de inzet van narratieve informatie – het delen van verhalen – voor het verbeteren van de kwaliteit van zorg. Hij is naar aanleiding daarvan geïnterviewd voor het magazine van Zorginstituut. “Een verhaal is een subjectieve beleving van een bewoner en eventueel familie. Maar als je veel verhalen bij elkaar hebt, geeft dat wel een beeld van je organisatie. Van de rauwe en de mooie kanten. Voor een totaalbeeld heb je ook de cijfers nodig. Maar die geven geen beeld van de cultuur, van hoe mensen het verblijf in een verpleeghuis beleven. En dat is minstens even belangrijk als de zorg.” Hieronder lees je het volledige artikel dat in Zorginstituut is gepubliceerd door Jos Leijen.
Hackathon naar inzet narratieve informatie voor verbeteren kwaliteit verpleeghuiszorg
Hoe lees je een verhaal?
Wat zegt een individueel verhaal van een bewoner over de kwaliteit van een verpleeghuis? En welke informatie kun je halen uit heel veel individuele verhalen over het leven in een verpleeghuis? Hoe kun je die informatie gebruiken om te leren en te verbeteren? Op zoek naar een antwoord op deze vragen organiseerde het Zorginstituut in februari een ‘hackathon’ met wetenschappers, informatiedeskundigen en mensen uit de zorgsector.
Het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg beschrijft wat mensen mogen verwachten als ze verhuizen naar een verpleeghuis. Zaken als tijd en aandacht voor de bewoner en gemotiveerde en deskundige medewerkers. Aan de hand van dit kwaliteitskader heeft het ministerie van VWS het programma ‘Thuis in het Verpleeghuis’ opgesteld. Het programma stelt onder meer: “De bewoner en zijn naasten moeten erop kunnen rekenen dat er aandacht voor ze is, dat het welzijn van de bewoner voorop staat en de zorg in het verpleeghuis veilig is.”
Inzicht in verpleeghuiszorg
De verpleeghuissector krijgt op termijn 2,1 miljard euro extra om de doelen van het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg te realiseren. Met dit extra geld kunnen verpleeghuizen de personeelsbezetting beter afstemmen op de behoeften van bewoners. Het is dan wel belangrijk dat alle ketenpartners in de verpleeghuissector kunnen volgen of de kwaliteit van de zorg voor cliënten ook werkelijk verbetert. Om beter inzicht te krijgen in deze ontwikkelingen in de verpleeghuis-sector is het programma ‘Keteninformatie Kwaliteit Verpleeghuiszorg’ (KIK-V) opgezet. Hierin werkt het Zorginstituut samen met partijen in de verpleeghuiszorg aan het verzamelen en ontsluiten van data voor alle ketenpartners. Naast reguliere data is er speciale aandacht voor narratieve informatie. Dit is informatie in verhalende vorm, over de individuele beleving van bewoners, familie en professionals. De vraag is echter hoe je deze informatie kunt inzetten om te leren en te verbeteren.
Op zoek naar een antwoord op deze vraag organiseerde het Zorginstituut in februari een ‘hackathon’ voor technici, wetenschappers en zorgprofessionals. De opdracht van deze hackathon: bedenk hoe uit de verhalen van bewoners, familie, verpleegkundigen en verzorgenden bruikbare informatie gedistilleerd kan worden voor verschillende doelgroepen, zoals burgers, zorgorganisaties, zorgkantoor en beleidsmakers. Dit heeft geleid tot een aanbesteding van de opdracht aan een ter plekke gevormd consortium met het beste voorstel.
Meer dan cijfers
Thijs Houtappels is bestuurder van Atlant, een zorgorganisatie met vier verpleeghuizen en vijf woonzorgcentra in Apeldoorn en omgeving. Hij verzorgde een inleiding bij de hackathon: “Cijfers en informatie vertellen maar een deel van het verhaal als het gaat om kwaliteit”, vertelt hij. “Ik heb twee dochters. Als ik die later vraag naar de kwaliteit van het gezinsleven, dan vertellen ze niet hoe schoon het huis was en of het eten altijd op tijd op tafel stond. Ze kijken of we leuke dingen met elkaar deden en of ik er was als het er echt toe deed.”
Datzelfde geldt voor bewoners van het verpleeghuis. “Verpleeghuis is sowieso een misleidende term”, vindt Houtappels. “Mensen krijgen zorg, maar er blijven nog veel uren over in een dag. Hoe kun je die betekenisvol maken, wat willen bewoners in die tijd doen? Dat kun je halen uit de verhalen van mensen. Verhalen over wat ze vroeger deden, wat de beperking met ze doet en wat ze vandaag willen ondernemen. Je kunt verhalen gebruiken om in te spelen op de individuele wensen en behoeften van bewoners. En je kunt ze benutten om er informatie uit te halen die je helpt om te leren en te verbeteren.”
Een verhaal is een subjectieve beleving van een bewoner en eventueel familie. “Maar als je veel verhalen bij elkaar hebt, geeft dat wel een beeld van je organisatie. Van de rauwe en de mooie kanten. Voor een totaalbeeld heb je ook de cijfers nodig. Maar die geven geen beeld van de cultuur, van hoe mensen het verblijf in een verpleeghuis beleven. En dat is minstens even belangrijk als de zorg.”
Data ontsluiten
Houtappels hoopt dat de hackathon handvatten oplevert om verhalen beter te gebruiken bij het sturen van de organisatie, het verbeteren van het welzijn en welbevinden van de bewoners en het werkplezier van de zorgverleners. Dat is ook precies de bedoeling, meent Peter Snaterse, programmamanager KIK-V bij het Zorginstituut: “We brengen de wetenschap, de techniek en de verpleeghuiszorg bij elkaar. Samen zoeken we innovatieve oplossingen om de data te ontsluiten. Zodat we er de informatie uit kunnen halen die partijen nodig hebben om goede beslissingen te nemen.”
Verhalenvenster
De hackathon werd gewonnen door een samenwerkingsverband van zorgorganisatie Tante Louise, Ynformed en ICATT. De combinatie stelde voor om een ‘verhalenvenster’ te maken. “Die term sprak ons erg aan”, zegt jurylid Nina van Loon, senior adviseur Zorg in Rotterdam en nauw betrokken bij het programma KIK-V. “Het winnende idee is om diverse verhalen en narratieve informatie te combineren en te ontsluiten voor verschillende stakeholders, te beginnen met bewoners, mantelzorgers en zorgprofessionals.” De winnaars hebben de opdracht gekregen en gaan hun ideeën verder uitwerken in een pilotproject. Naar verwachting wordt die pilot in de zomermaanden uitgevoerd en zijn eind dit jaar de resultaten bekend. “Ik hoop dat we dan cijfers en beoordelingen kunnen aanvullen met verhalen en andere narratieve informatie, zodat we een beter zicht krijgen op de kwaliteit van zorg”, aldus Van Loon. “De professionals kunnen die informatie gebruiken om de kwaliteit van de zorg verder te verbeteren.”
Keteninformatie Kwaliteit Verpleeghuiszorg
Het programma KIK-V is gestart op 1 juli 2o18 en heeft een looptijd van drie jaar. Het doel is om informatie over de ontwikkeling van de kwaliteit van verpleeghuizen te verzamelen en te ontsluiten voor alle partijen in de sector. Het Zorginstituut werkt hierbij samen met de leden van de stuurgroep verpleeghuiszorg, waaronder Actiz, Patiëntenfederatie Nederland, Zorgverzekeraars Nederland en ook met de Inspectie Gezondheidszorg &Jeugd (1G1), de Nederlandse Zorgautoriteit (NZA) en het ministerie van VWS.
Wat is een hackathon?
Een hackathon is een bijeenkomst waarbij professionals met verschillende expertises (samen) onder hoge tijdsdruk werken aan een vraagstuk of thema, met als doel elkaar te inspireren, tot creatieve oplossingen te komen en deze uit te werken.